42 năm cảm nhận sự phát triển của quê hương

Mô tả sản phẩm

Với những người người xa quê đi lập nghiệp thì hai chữ "Quê Hương" ngoài nói về nơi ta sinh ra là nơi chôn rau cắt rốn còn là nơi mà ta lập nghiệp và gắn bó với nó. Tuyển tập truyện ngắn này mình sẽ kể về quá trình lớn lên và cảm nhận sự phát triển của quê hương Lâm Đồng nơi mà mình di cư đến, lớn lên và lập nghiệp . Tuyển tập truyện ngắn này có tên " 42 năm cảm nhận sư phát triển của quê hương Lâm Đồng". Hy vọng tập truyện được các bạn độc giả thích thú đồng thời tạo cảm hứng để các bạn sáng tác về những tập truyện về quê hương của chính các bạn.

Ngày 19 tháng 6 năm 2025

Thông tin chi tiết

NƠI TÔI SINH

Tôi sinh ra ở quê hương thái bình "quê hương năm tấn". Sỡ dĩ có biệt danh như vậy đó là một mẫu ruộng 3600 mét vuông thu hoạch được năm tấn thóc. Ngoài ấy đất chật người đông nên phải dùng hình thức thâm canh mới thu được kết quả cao. Tôi sinh năm 1987 , phải nói rằng thế hệ của tôi là thế hệ may mắn, không phải sinh ra trong những năm chiến tranh bom rơi đạn lạc, cầm súng đứng lên chiến đấu mà không hy vọng có ngày về, không phải trải qua nạn đói khủng khiếp năm 1945 như thời của ông bà tôi. Tôi sinh ra khi mọi thứ đã vào trật tự, chiến tranh đã chấm dứt và đó cũng là những năm cuối của hình thức làm ăn hợp tác xã. Hồi tưởng về những ngày ở quê của tôi không được nhiều lắm vì khi ấy tôi còn bé. Tôi nhớ có một lần khi còn được mẹ bế trên tay vừa ngồi khâu áo bỗng chợt có cơn gió thổi qua bên ngoài. Mẹ chợt ngẩng lên và nói " gió heo may về " hồi ấy tôi chẳng hiểu mẹ nói gì. Sau này lớn lên tìm hiểu mới biết được gió heo may là loại gió nhẹ hơi lạnh và khô thường xuất hiện vào mùa thu, đặc biệt ở miền Bắc Việt Nam. Đấy các bạn cứ nói trẻ con chả biết gì ! Rút kinh nghiệm sau này có con các bạn cứ dạy nó sớm, tâm sự với nó, ngay lúc ấy nó không hiểu nhưng sẽ nhớ. Sau này tới khi nó vừa lớn nó sẽ hiểu áp dụng vào cuộc sống. Đấy là lý do những bài ru đầu đời luôn ẩn chứa triết lý sâu xa vào những lời ru ngọt ngào.

Thời ấy tôi sinh ra tuy thiếu thốn tiền bạc muốn mua gì cũng khó, không có sữa bột công thức, không có bỉm dán nhanh chóng tiện lợi như bây giờ. Hồi ấy nhà ông tôi có cái cối xay, gạo sẽ được xay tay bằng cái cối ấy , sau đó bột ấy được nấu lên và cho một chút mỡ heo vào, ăn béo ngậy. Ông nội của tôi thường cất vó ngoài sông. Con cá, tôm nào to sẽ được mang ra chợ bán đổi lấy gạo muối trong nhà. Con nhỏ mang về ăn, nhờ thế mà phần cháo bột nấu cho tôi cũng có nhiều dinh dưỡng. Còn nhà bà ngoại của tôi có 1 vườn cam trĩu quả, ấy thế là tôi có nước cam pha với đường uống ngon tuyệt cú mèo.

CÁI MÕ

Con tôi bây giờ đồ chơi của nó nhiều không kể siết nhưng thời ấy đồ chơi hiếm và ít lắm. Tôi có Cụ Lạc bên dòng họ làm nghề thầy cúng. Cụ gọt một cái mõ cúng bằng gỗ mít đẹp lắm tuy nhiên nó kêu không hay, thế là cụ cho tôi và dạy tôi ngồi gõ mõ cúng cụ. Ông nội chỉ lên bàn thờ có nải chuối hỏi tôi có ăn chuối không ? " cúng cụ ạ đi rồi cụ ném ịch chuối vào đầu cho " ông nội nói. Thế là tôi nói "cúng cụ ạ ". Ông nội bẻ chuối quay quay mấy vòng và gõ nhẹ vào đầu tôi. Đấy cụ cho chuối con này !

Bố tôi kể: thế là từ đó, đêm đêm mà nghe tôi ngủ mơ nói : "cúng cụ ạ, cúng cụ ạ" . Là bố nói với mẹ chuẩn bị đồ ăn đêm cho nó đi, nó đói rồi đấy !

NỖI SỢ VÀO MÙA ĐÔNG

Mỗi mùa đông điều đáng sợ nhất của tôi là bệnh ho khi thời tiết trở lạnh. mẹ chở tôi ra trạm xá khám bệnh và sau đó họ tiêm thuốc vào cánh tay. Tôi khóc ré lên và rất sợ tiêm. Nghe mẹ kể hồi đó thuốc hiếm và mắc nữa mỗi khi tiêm xong là phải mua sẵn thêm một lọ mang về , bữa sau mang đi cho họ tiêm và lại mua trước một liều mang về nhà . Đến nỗi tôi sợ tiêm thuốc lắm ! Mẹ mặc quần áo đẹp và đặt tôi lên xe đạp là biết mình sắp bị lên dĩa. Tôi khóc không chịu đi. Mẹ đành nói dối là đi lên nhà bà ngoại chơi nhé ! thế là tôi ngồi im re và mong chờ được lên nhà bà ngoại nhưng chờ tôi lại là cô y tá mặc áo trắng có cây kim tiêm to bự !

MỘT ĐÊM TRUNG THU

Một đêm tôi đứng trước một cái sân to và rộng còn đâu đó những bãi nước đọng sau cơn mưa, trời sáng trăng và có rất nhiều trẻ con đứng nói chuyện rôm rả. Bỗng một bác lớn tuổi gọi đám trẻ tụi tôi lại và dặn các cháu về nhà nói bố mẹ cắt cho một lá dong để gói bánh rồi mang ra đây nhé ! tôi theo đám bạn về thế là ông nội cắt cho một lá dong chạy lon ton theo đám bạn ra sân to, sau này mới biết đó là sân phơi thóc của hợp tác xã và đêm ấy tổ chức trung thu làm bánh cho các cháu, gói bánh gần xong thì hết lá nên mới có cảnh đám trẻ tụi tôi về nhà lấy lá. Đấy niềm vui của hợp tác xã là vậy ấy, ăn chung làm chung .

VỒ NẺ CÚNG THÍ THỰC

Một buổi chiều ông đang bế tôi trên đường về thấy họ đang cúng thí thực (cúng cô hồn ). Trên chiếu họ bày la liệt nào khoai lang, ngô luộc, bánh in nhiều màu sắc, mía, và cả nẻ nữa. "Nẻ" là một loại bỏng được làm ra từ gạo hoặc ngô và việc để cho đám trẻ vồ thức ăn sau lễ cúng thí thực được gọi là "vồ nẻ". Sau khi gõ chống gõ chiêng làm lễ xong họ hô: bắt đầu ! Tôi thấy đám trẻ thi nhau lao vào vồ thức ăn . Ông cũng đặt tôi xuống và nói cháu lấy đi. Tôi đứng đơ người xem tụi nó tranh dành, không biết mình sẽ làm gì. Thế là ông nhanh trí lấy cho tôi được vài món nhâm nhi. Hai ông cháu trên đường về , ông đút cho cháu ăn vừa ăn vừa cười. Họ nói cho trẻ con vào vồ thức ăn như thế cho nó mạnh khỏe mau lớn. Giờ đây trẻ con bánh kẹo no đủ. Các buổi lễ cúng thí thực vẫn còn nhưng không có cảnh chen nhau dành giật đồ ăn nữa, nhiều khi đem cho lũ trẻ nó cũng không thèm. Tôi chỉ chạnh lòng vừa thấy lãng phí đồ ăn vừa mất đi kỷ niệm đáng nhớ thuở xưa.

CÁI TRỐNG NƯỚNG

Một buổi gần trưa, trời đổ mưa tầm tã. Bố tôi đi bán rau ở chợ về. Ngày ấy ngoài làm lúa thì thời gian rảnh rỗi sẽ trồng rau bán kiếm cơm qua ngày nhưng ngày ấy nhiều nhà trồng rau nên bán chợ gần thì khó bán. Chợ xa thì phải đạp xe rau đi hơn 30km , có khi phải qua đò tốn thêm tiền đi và tiền về . Bố về đưa tôi một món đồ chơi mới mua ở chợ , bố nói tiền bán rau chẳng được mấy đồng, đi ngang qua cửa hàng đồ chơi thấy cái trống nhỏ nhỏ xinh xinh mua cho thằng cu nó chơi. Ông nội cầm trống lên gõ thử ghe tiếng bong bong, tiếng trống không được trong trẻo lắm. Ông nói hôm nay trời mưa da trâu nó bị ẩm nên tiếng không hay. Sau đó ông dơ cái trống lên hơ nhẹ vào lửa, lúc sau đưa lên gõ tiếng trống nghe trong trẻo hơn hẳn. Tôi vui lắm cầm chơi suốt. Hôm sau có đám bạn tới chơi tôi mang trống ra khoe. Xong chợt nhớ tới tuyệt chiêu hơ trống của ông nội hôm qua tôi rủ đám bạn vào bếp . Thay vì hơ trống trên lửa tôi xúc luôn một ít tro bếp còn lẫn than đỏ đổ lên mặt trống và cùng đám bạn ngồi chờ. Bố thấy đám bọn tôi hí húi trong bếp biết có chuyện chẳng lành, chạy vào thì thấy tụi tôi đang " nướng trống " thế là bố giật mải ra nhưng cái trống của tôi giờ nó đã thủng một lỗ to đùng. Hết kêu được tiếng "bong bong" luôn !

ĐI HỌC MẪU GIÁO

Trước khi vào nam định cư theo gia đình tôi có được bố mẹ cho đi học mẫu giáo. Giờ hồi tưởng lại tôi như được ngồi trong lớp học. Hát ê a theo các bạn trong lớp. Lớp mẫu giáo không to và hoành tráng như bây giờ, chỉ là căn phòng nhỏ gần sân phơi thóc của hợp tác xã. Nói vậy để các bạn biết từ lớp mẫu giáo tới nhà tôi chỉ có mấy bước chân thôi, nhưng trong mắt của đứa trẻ bốn tuổi như tôi nó dài biết nhường nào. Tôi không nhớ đường về nhà nên hết giờ học tôi bước theo thằng bạn thân của tôi cứ đi mãi đi mãi tới khi nó về tới ngõ nhà nó nó chạy ùa vào tôi như người bị mất người dẫn đường không biết đi đâu. Tôi òa khóc, khi đó ông nội như một vị thần bước ra cười và nói : nhà của mình đây cháu ơi. Sau đó ông chạy tới và bế tôi lên. Một cảm giác bình an đến lạ mà đến bây giờ tôi vẫn nhớ.

NHỮNG NGÀY TRƯỚC KHI VÀO NAM

Nghe bố kể lại sau khi giải phóng đất nước. Diện tích của nước ta rộng lớn nhưng dân cư lại phân bố không đều, chỗ thì đông dân quá khó phát triển kinh tế, chỗ lại không có người ở khó giữ được đất đai. Vì thế chính sách của nhà nước thời ấy là " di dân giữ đất và phát triển kinh tế ". Nên dân di cư của chúng tôi hay được gọi là "dân kinh tế mới" hoặc nói nhanh là dân " kinh tế " ( nghe cũng thấy hay hay chứ không phải kỳ thị gì )

Trước khi đi kinh tế nhà nước bố trí cho các bác ở chính quyền xã vào thăm trước về những nơi mà chúng tôi sẽ được di cư vào, nhưng có lẽ vì đường xá xa xôi và thời gian ngắn mà mấy bác ấy chỉ đi khảo sát ngoài thị xá. Sau đó về họp dân lại và thông báo cho mọi người biết để đăng ký đi kinh tế mới. Các bác ấy nói trong ấy điều kiện tốt lắm đường xá to đẹp mọi người cứ yên trí đăng ký đi kinh tế mới. Thực ra cũng nhờ vậy mới tạo ra sự bứt phá như bây giờ, đôi khi sự lạc quan cũng có giá trị riêng của nó. Bố tôi cũng đăng ký một suất cho cả gia đình tôi đi kinh tế. Trước ngày đi bà con dòng họ đến thăm nhiều lắm, người cho ít tiền, người cho bánh và các thứ lặt vặt, nói chung thứ gì cũng quý vì đều là tình cảm của mọi người và đến một nơi bắt đầu gần như số không thì thứ gì cũng thiếu. Tôi nhớ ông nội nói rằng " bố nó chạy ra chợ mua cho ông cái dũa về ông chỉ cho cách đánh dấu đồ của nhà mình ". Ông nói đồ đạc mình mang đi nhiều lắm: nồi niêu xoong chảo, bát đũa muỗng.... và ai cũng mang đi nên dễ nhầm của người này sang người khác nên chúng ta phải đánh ghi . Nhà mình thì các con cứ lấy cái dũa đánh ghi 3 vạch. Thế là mọi người vừa nói chuyện rôm rả vừa ngồi đánh dấu đồ dùng.

NGÀY LÊN TÀU VÀO NAM

Hồi đó tôi cứ nghe mọi người nói chuyện là sắp vào nam đi kinh tế. Nghe bố mẹ trả lời chắc chừng một tháng nữa. Tôi cũng chẳng biết là vào nam như thế nào, có vui như lên nhà bà ngoại chơi không. Thi thoảng vẫn có cô dì chú bác tới thăm và tặng quà, tôi đợi hoài nghĩ trong đầu lâu vậy chắc là không đi vào nam đâu. Ấy thế mà đùng một cái trưa hôm ấy mẹ nói chuẩn bị đi vào nam. Thế là mọi người tất tả chuẩn bị đồ dùng để đưa gia đình của tôi lên tàu vào nam. Nhà tôi bên Thái Bình không có ga tàu hỏa nên cả gia đình phải sang ga bên Nam Định để đi. Cảnh tượng đi đường tới ga tàu thì tôi không còn nhớ nhưng cảnh chen chúc lúc vào cửa tàu là tôi không bao giờ quên được. Mẹ bế tôi nhưng chen không thể nào vào được cửa tàu. Dòng người đông kinh khủng. Dưới con mắt trẻ thơ của tôi người chặt như nêm, mùi mồ hôi xen lẫn mùi bồ kết tỏa ra từ những mái tóc của các chị, các cô ( hồi ấy model của phụ nữ mặc nhiên là tóc dài chứ không nhiều kiểu tóc dài ngắn khác nhau như bây giờ). Sau 1 hồi chen chúc cực khổ đưa tôi vào chỗ ngồi thì bố mẹ và tôi đã chọn được chỗ ngồi ổn định thì phía ngoài cửa tàu dòng người đông nghẹt đã tan. Có một số người la ó lên " tôi bị rạch túi rồi, tôi bị mất tiền rồi ", lúc ấy mọi người mới hiểu nhiều người chen lấn cửa ra vào ấy là bọn người "móc túi " trà trộn vào những người lên tàu để thực hiện hành vi trộm cắp. Đúng là chó cắn áo rách người ta đã khổ rồi, dành dụm được chút tiền để vào nam lập nghiệp mà còn bị trộm không thương tiếc, thật may bố mẹ tôi không để tiền bạc trong túi áo. Hồi ấy nghe bố kể sau vài năm trồng trọt bán rau qua nhiều mùa vụ dành dụm được hai trăm ngàn đồng . 200 ngàn là một con số lớn vào thời ấy đấy các bạn , 1 sào đất trong nam chỉ có giá 80 ngàn , còn bây giờ một sào phải là 200 triệu , các bạn thấy ghê không Nội thất bên trong đoàn tàu thì tôi không nhớ rõ nhưng tôi nhớ chỗ ngồi được làm bằng gỗ, một vài chỗ đã có vết mòn theo thời gian. Khi lên tàu bố mẹ mang theo rất nhiều bánh để ăn dọc đường. Tới ga tàu miền trung mẹ mua một dĩa cơm cho tôi ăn nhưng chẳng ăn được tẹo nào vì cơm trộn chung với thức ăn mà thức ăn thì rất nhiều ớt ( vì khẩu vị miền trung rất thích ăn cay ). Tàu chạy xịch xịch qua hầm. Qua ô cửa sổ bố chỉ cho tôi thấy đầu tàu chui vào hầm như rắn bò vào hang. Hai bố con ngồi ngắm được một lúc thì cả đoàn tàu đã chui cả vào hang, khoang tàu tối om chỉ còn tiếng xịch xịch đều đều. Một lát sau tàu ra khỏi hang, không gian chợt bừng sáng, mọi người đều ồ lên phấn khích.

Cứ mỗi lần tới ga tàu dừng lại đón khách và chất hàng hóa thì những cô bán hàng rong cũng tranh thủ lên rao hàng vang cả toa tàu. "ai cóc đê" tiếng rao từ một cô bán hàng rong. Mọi người đều ngơ ngác ngạc nhiên. Tiếng xì xào cóc là quả gì nhỉ, ăn có ngon không, hay ông thử mua ăn thử xem thế nào ? Thế là mọi người xuất tiền mua ăn thử. Cóc ngâm màu xanh được gọt chẻ khía . Mọi người ăn xong thi nhau nhận xét : "ừ ! cóc nó chua chua ngọt ngọt đem chấm muối ăn cũng hay hay". Sau này tôi mới biết đoàn tàu đã đến địa phận của miền nam vì ngoài miền bắc hồi ấy không có trồng cây cóc nên từ cái tên mọi người nghe cũng thấy lạ.

Sau khi xuống tàu chúng tôi được bố trí ở tại trạm trung chuyển thủ đức hai ngày. Đây là thời gian để bên trên bố trí xe cộ để vận chuyển mọi người tới khu vực đã đăng ký đi kinh tế. Có người đi Đồng Nai, Lâm Đồng, Daklak....cũng có người xuống miền tây. Ô tô chở đoàn chúng tôi về khu vực Lâm Đồng đi qua các khu vực phố xá nhộn nhịp mọi người đều vui vẻ nói cười dường như không cảm thấy mệt mỏi do chặng đường cũng khá xa . Cơ bản là mọi người đều đồng lòng trông mong về một nơi tốt đẹp mình sắp tới. Trời dần về chiều những đám mây đen dần dần kéo tới làm không khí thêm u ám. Chiếc xe đò xa dần phố thị đi sâu vào những con đường đất đỏ bụi mù, rồi lại đi sâu hơn nữa vào trong những con đường nhỏ dần . Trên xe các cô, các chị khóc như mưa. Hồi ấy tôi bé tí không biết sao mọi người lại đua nhau khóc như vậy mọi người. Họ khóc vì một phần nhớ nhà nhớ người thân và quan trọng hơn nơi họ sống có vẻ sẽ khó khăn và buồn tủi hơn rất nhiều so với kỳ vọng. Nhưng bây giờ làm sao đây về thì không được, bao nhiêu kỳ vọng và vốn liếng đã dồn hết vào chuyến đi này rồi. Xe vẫn chạy và người vẫn khóc... Tôi thấy duy chỉ có cánh đàn ông là ngồi im. Quả là trong gian khổ mới thấy rõ bản lĩnh của những "nóc nhà" này.

NHÀ ĐỘI TẬP THỂ

Sau khi xuống xe đò nhóm chúng tôi được phân cho ở khu nhà tập thể gọi là nhà đội. Đó là những căn nhà lán được làm liên kết các vách liền kề nhau san sát, mái tranh, vách dán giấy dầu. Giấy dầu là giấy tẩm nhựa đường nóng chảy thấm vào bên trong. vừa giúp giấy cứng hơn mà lại không bị mục bởi nước mưa. Đó cũng là một công nghệ vật liệu vào thời bấy giờ đấy các bạn. Nhà nước sẽ cung cấp chỗ ở nhà đội trong vòng một tháng và sáu tháng gạo ăn. Trong thời gian này bố mẹ chúng tôi phải nhanh chóng đi rừng chặt cây về dựng nhà.

Sáng sớm thấy mẹ gọi tôi lại dặn: " con ở nhà chơi một mình nhé ! bố mẹ vào rừng chặt cây làm nhà, con đừng đi đâu chơi nhé " . Tôi dạ ngoan ngoãn nhưng chẳng hiểu gì cả. Lát sau bố mẹ lên xe đạp đi mất. Tôi đi lang thang quanh khu nhà đội khóc tìm bố mẹ. Cảm giác cô đơn đối với một đứa trẻ thật đáng sợ. Thế rồi trưa mẹ lại về nấu cơm cho tôi ăn. Thấy tôi mặt mũi tèm lem mẹ lau mặt rồi vỗ về con ở nhà ngoan đừng khóc. Có lẽ vì thế mà tâm lý của tôi nó cũng can đảm hơn và cứng dần khi tôi trưởng thành.

Hồi ấy đàn ông thì tập trung vào rừng chặt gỗ mang về. Bố kể vào đến bìa rừng nhìn thấy vô số cây gỗ to bằng bắp đùi mọi người ra sức hạ cây, sau đó lại tiến sâu vào trong. Trời ơi! càng đi sâu vào trong gỗ càng to và đẹp mọi người lại ra sức đốn cây. Và đến khi tập trung mang về thì ối dồi ôi ! gỗ to nặng không tài nào vác nổi . Mọi người lại bàn nhau: " thôi chúng ta ra bìa rừng vác gỗ nhỏ về vậy ! "

Tối về bố không quên mang về cho tôi thứ trái cây rừng ăn rất lạ. Hỏi tên thì bố nói là " bưởi bung". Nó nhỏ như trái xoan (cây sầu đông), ăn dòn và vị ngọt pha chút chan chát. Tôi thích lắm !

Các cô, các chị, các mẹ không thể làm được việc nặng nhọc như cánh đàn ông thì họ đi khắp các quả đồi dùng liềm cắt tranh rồi đem phơi khô dùng làm vách và mái nhà. Sau khi tập trung đủ gỗ và tranh cho nhà mình rồi thì tới công đoạn dựng nhà. Công việc này cần nhiều người cùng làm thì mới được. Vậy là mọi người lại cùng nhau đổi công cho nhau. Tất cả tập trung dựng cho nhà thứ nhất xong xuôi rồi tất cả lại tập trung dựng nhà thứ hai.... Công việc nặng nhọc là thế nhưng một khi mọi người đồng lòng cùng làm thì chả mấy chốc mà xong. Sau một tháng thì những nóc nhà tranh vách tranh đã hoàn tất. Tôi áp mặt vào vách mới hít hà mùi cỏ tranh mới phơi khô. Mùi của nhà mới !

CÔNG CUỘC LÀM ĐƯỜNG VÀ XÂY TRƯỜNG HỌC

Khi mới vào đường chỉ là những con đường mòn nối các ngôi nhà nhỏ với nhau. Các bạn có tự hỏi trước khi các hộ dân ban đầu kia đến sống thì nơi này như thế nào không ? Câu trả lời chính xác đó là rừng. Nghe bố kể sau khi giải phóng đất nước, ông nội tôi vẫn còn phải đi lính nghĩa vụ ở tuổi 60. Khi ấy những người lính cụ Hồ sẽ làm hai nhiệm vụ. Một là xây căn cứ quân sự bí mật. Hai là khai hoang lập ấp. Tại sao lại không chọn người trẻ hơn ? Câu trả lời đơn giản đó là những người tuổi 60 sau khi hoàn thành căn cứ quân sự họ chỉ sống được tầm 20 năm nữa là cùng và những bí mật ấy sẽ được giấu kín chỉ những người quan trọng mới được biết, đó chính là bí mật của nhà nước đảm bảo an ninh cho quốc gia và quan trọng hơn nữa đó là nhà nước cần nhiều và rất nhiều binh lính tại ngũ để thực hiện công việc tái thiết đất nước. Ông nội tôi thì làm nhiệm vụ thứ hai đó là đi khai hoang phá rừng làm rẫy, xây dựng chòi canh và làm nhà giúp người dân để đón những thế hệ đầu tiên vào định cư. Lính và dân ở gần nhau cùng giúp đỡ nhau, khi cuộc sống của người dân đã đi vào ổn định là lúc những người lính này sẽ tập kết qua khu vực khác để tiếp tục công việc như vậy. Gia đình tôi là thuộc thế hệ thứ hai đi vào để định cư ở khu vực này. Đọc đến đây các bạn đã thấu hiểu được sự tận tâm chăm lo cho cuộc sống và an ninh quốc gia đến thế nào chưa ?

Song song với công cuộc làm nhà của chúng tôi thì nhà nước cũng tranh thủ làm đường. Hàng ngày bố mẹ đi kiếm gỗ kiếm tranh làm nhà. Tôi rảnh rỗi ngồi trên bờ gần đường nhìn những chiếc xe tải bốn bánh chở đất nhộn nhịp và bụi mù màu đỏ. Trong suy nghĩ trẻ con của tôi, tôi từng ước gì biến mấy mấy cái xe chở đất ấy thành đồ chơi để chơi cho đỡ buồn !

Hồi ấy tôi được xem tận mắt các loại xe cơ giới đang làm đường trong con mắt trẻ thơ của tôi xe nào cũng to và hoành tráng làm tôi rất thích chí . Những chiếc Xe ủi màu vàng kêu ì ầm ủi con đường rộng ra và sâu xuống tầm chiều sâu của một người lớn. Sau đó xe tải chở đá bô xit và đổ thành từng đống cách đều nhau rồi có một cái máy vừa to vừa dài đi san đều các đống đá bô xít ấy ra.

Tôi ngạc nhiên hỏi tên thì bố nói đó là xe gạt tà ly. Ồ cái tên nghe thật lạ tôi chả hiểu nhưng vẫn nhớ tới giờ. bạn nào để ý thì bây giờ mỗi khi làm đường nhựa xe ấy vẫn còn dùng đấy. Sau khi san các đống đá ra thì nhiệm vụ còn lại là dành cho mấy bác xe lu chạy chậm mà đầm rung cả đất lên. Mấy đứa trẻ con tụi tôi rất thích thú khi xe lu đầm đất tới gần. Một buổi tối bố đi chở gỗ bằng chiếc xe đạp về kể với cả nhà rằng: " ở trên ngã ba đã bắt đầu xây trường tiểu học, bố vào xem thấy họ đang sơn đen cho cái bảng. lớn lên vài tuổi nữa sẽ cho con đi học ở đó ". Tôi cũng chưa biết đi học là như thế nào nhưng nghe cũng thích thích !

TRỒNG DÂU VÀ NUÔI TẰM

Sau khi cất xong nhà mới. Các hộ gia đình tiếp tục công việc tất tả với công việc chuẩn bị cho sinh cơ lập nghiệp vì chúng tôi còn năm tháng gạo ăn miễn phí nữa sau đó nhà nước sẽ cắt trợ cấp. Xí nghiệp dâu tằm tơ cung cấp giống cây dâu cho mọi người trồng.

Đất nhà chúng tôi ở là đất của nông trường do xí nghiệp quản lý. Ngoài việc trồng dâu mẹ tôi còn trồng rất nhiều khoai lang chỗ nào trống là trồng được hết. Mẹ nói nếu có đói cũng có khoai để ăn không lo chết đói. Rồi đi rừng chặt tre đóng cũi nuôi tằm . Trẻ che đan nong đựng tằm, làm né để tằm cuốn tổ. Tất cả phải tự chuẩn bị hết, người này không biết thì hỏi người kia, không có chuyện bỏ tiền ra mua như bây giờ bởi tiền không có mà có cũng không có ai làm ra để bán. Dâu bắt đầu lớn là nhà nước phát trứng tằm cho các hộ.

Trứng ấy để sau một tuần sẽ bắt đầu nở. Trước ngày trứng nở sẽ đặt bìa đựng trứng vào cái nong xung quanh rắc một vòng vôi bột. Tằm con nở ra nhỏ chỉ bằng cái kim. Nhờ có vòng vôi ấy mà tằm con mặc dù nhiều đông lúc nhúc cũng không ra được vòng vôi bột ấy. Thấy tằm nở thì ra vườn hát một lá dâu rồi dùng dao thái sợi thật mỏng rồi rắc vào cho tằm ăn. Các bạn sẽ tự hỏi vậy gạo đường mắm muối và các chi phí sinh hoạt khác thì kiếm ở đâu ra ư ? Vâng câu trả lời ấy đó chính là rau lang.

Chiều hôm trước bố mẹ ra vườn hái rất nhiều rau lang (để nguyên dây dài), chất thành một đống lớn để ngoài ngõ gần đường. Mẹ nói với tôi sáng mẹ sẽ đi chợ. Tầm năm giờ sáng cả nhà ra đường chờ xe đò chạy ngang qua ngõ. Thấy xe đến gần bố mẹ vẫy tay xe dừng lại. Bố ném đống rau lang ấy lên nóc xe đò rồi mẹ lên xe. Hồi ấy biết bà con khó khăn nên nhà xe cũng không thu tiền xe ngay buổi sáng. Xe thả mẹ xuống khu vực chợ mẹ bán hết đống rau lang ấy được mười ngàn, trừ tiền xe đi và về bốn ngàn còn sáu ngàn dùng để mua gạo đường mắm muối, không nhiều nhưng đủ cho cả nhà sống được 1 tuần, sau đó lại bán rau lang tiếp.